Odcinek Południowy

 

Festungsfront OWB - odcinek południowy


 

 

Mapa (1) odcinka - stan na 1939(44) Mapa (2) odcinka - stan na 1939(44)
 
 

   Długą, ok. 80 kilometrową linię fortyfikacji MRU dzieli się na trzy odcinki, Północny, Centralny i Południowy. Każdy z nich jest różny pod względem charakterystyki geograficznej, znaczenia wojskowego i nasycenia obiektami fortyfikacyjnymi. Ich granice są też właściwie płynne zależnie od przyjętych kryteriów  przesuwa się je w tę lub tamtą stronę o kilka schronów.

   Uwaga: W pierwotnym planie FFOWB schrony bojowe miały być skupione w grupach warownych których rdzeniem miały być potężne A werki. Nigdy jednak nie doszło do ukończenia pozycji i budowy wszystkich schronów tak by GW zaistniały w pierwotnej swej formie. Dzisiejsze nazwy grup warownych pochodzą z 1944 roku gdy to gorączkowo przygotowywano obronę. 

    Odcinek południowy OWB pozbawiony jest większych wzniesień i dominuje na nim krajobraz nizinny, czym bliżej Odry tym bardziej płasko. Ale podobnie jak część północna Frontu Ufortyfikowanego pełno jest tutaj różnego rodzaju przeszkód wodnych od jezior po strumienie i rzeczki. Oczywiście z  jednej strony ułatwiało to obronę odcinka, łatwiej jest przecież bronić się mając na przedpolu szerokie i zabagnione doliny kanałów fortyfikacyjnych i jezior. Z drugiej jednak strony powodowało problemy z rozbudową obiektów do dwóch kondygnacji (a stało się to standardem na odcinku centralnym) co spowodowało m.in. podzielenie schronów na dwie jednokondygnacyjne części (np w Ołoboku), zmuszało projektantów do zapewnienia odpowiedniej liczby przepraw w postaci mostów fortecznych oraz powodowało konieczność budowy skomplikowanych jazów. To właśnie na Odcinku Południowym możemy podziwiać większość wybudowanych na OWB jazów. Budowle te konieczne były do spiętrzenia cieków wodnych tak aby stały się one dodatkową zaporą dla nieprzyjaciela. Każdy taki jaz czy most forteczny musiał być osłaniany przez zespół schronów bojowych. Część z nich budowana była jeszcze jako Linia Niesłysz - Obra (obiekty MG und Pak Unterstand o odporności C oraz MG Stand o odporności B1) w późniejszym czasie niektóre z nich wzmocnione zostały dodatkowymi B werkami. W newralgicznych miejscach obrony np. na załamaniach kanałów miano  wybudować dodatkowe panzerwerki. Nigdy jednak Odcinek Południowy nie doczekał się poważniejszej rozbudowy, a przecież i tu miały powstać baterie pancerne i A werki. Do czasu wstrzymania budowy w 1938 roku zbudowano zaledwie kilka prawdziwych B werków. Gro schronów tego odcinka to słabe "Hindenburgi" i ich mutacje oraz schrony o odporności B1, podobne do tych budowanych na Wale Pomorskim (Werkgruppe Lietzmann) oraz schrony B1 wyposażone w kopułę 6-strzelnicową zbudowane dla wypełnienia pustych odcinków pozycji już po zaniechaniu budowy Frontu Ufortyfikowanego. Ogólnie na tym odcinku stanęło (od Lubrzy, na północy, do Odry na południu) 7szt  MGuPakUnt. (część obiektów podwójnych tzn. jeden mieścił schron dla armaty p.panc i obsługi a drugi był wyposażony w strzelnice dla ckm - jedną lub dwie), 10 schronów B1 (w tym 3 MG Stand bez kopuł pancernych) i tylko 9 B werków. Daje to razem 26 obiektów. Nie powstały tu większe grupy schronów a jedyny większy zespół GW Lietzmann w Mostkach posiadał tylko 1 B werk, Pz.W.669 i to jeszcze z linii Niesłysz Obra oraz 3 lżejsze schrony B1 i B1/B. Odrębną sprawą były obiekty hydrotechniczne, których akurat w tym rejonie nie brakuje, co wcale nie dziwi jako że zalewy miały być głównymi przeszkodami w tym rejonie. Poczynając od jazów, których jest aż 11 (ze sztandarowym obiektem 602 w Ołoboku nakrytym schronem o odporności A1) poprzez system taktycznych kanałów fortecznych łączących poszczególne zbiorniki wodne (podobnych jak na odcinku północnym i centralnym) do przesuwnych mostów fortecznych, których zbudowano tu aż 6szt. 

 

Najciekawsze obiekty

 
GW Lietzmann

Lietzmann_schemat_2006_400.gif (18306 bytes)
Plan GW Lietzmann
 
  Schrony tej grupy warownej zbudowano w miejscowości Mostki (Möstken) w 1935 roku. Przecinająca Mostki droga A2 oraz linia kolejowa była i jest  ważnym szlakiem komunikacyjnym wschód - zachód łączącym Poznań z Berlinem. Biorąc to pod uwagę niemieccy planiści już na etapie wzmacniania zapór Linii Niesłysz Obra potraktowali to miejsce priorytetowo projektując tu zespół aż 4 schronów bojowych, co na ten okres budowy OWB było wyjątkiem. Poza schronami bojowymi pozycję od strony ataku wzmacniała linia kanałów taktycznych, od południa Kanał 701 łączący się z jeziorem Niesłysz, oraz Kanał 702. Głównym zadaniem schronów GW Lietzmann to obrona szosy A2 oraz luki między kanałami taktycznymi.  GW Lietzmann składa się z 4 schronów i co ciekawe mamy tu do obejrzenia aż trzy ich typy (a na dobrą sprawę właściwie cztery). Na taką obfitość wpływ miało przede wszystkim to że w 1935 r nie było jeszcze spójnego projektu całego frontu ufortyfikowanego stąd też brak standardowych projektów schronów, tzw. B werków z których znany jest MRU oraz to że każdy schron miał inne zadania do spełnienia. Tak więc w Mostkach powstały dwa schrony o odporności B1 MG Schartenstand (MG Stand) czyli schrony bojowe dla ckm-ów ale bez kopuł pancernych, jeden schron B1 z kopułą 3-strzelnicową i jeden B-werk z kopułami 3 i 6-strzelnicową i garażem dla armaty p.panc.    
   Przegląd schronów GW proponuje zacząć od Pz.W.668 (508 wg numeracji Linii Niesłysz Obra) jednokondygnacyjnego schronu wysuniętego najdalej na południe. Znajduje się on przy drodze do Przełaz i miał za zadanie bronić grobli przez kanał taktyczny nr 701 i drogi biegnącej na zapole pozycji. Zbudowano go tylko w odporności B1 choć już z uzbrojeniem w kopule pancernej 3P7 i w kazamacie flankującej z płytą pancerną 10P7(?). Choć ze względu na zastosowanie kopuły pancernej nazywa się go panzerwerkiem schron ten był budowlą pośrednią między MG Schartenstand (uzbrojenie za płytami pancernymi) a właściwymi B werkami gdzie uzbrojenie umieszczano w kopułach pancernych. Dzisiaj ze schronu niewiele pozostało, poza częścią ścian i stropów wysadzeniu uległ cały obiekt wraz z kopułą pancerną i blokiem wejściowym. Zachował się tylko dziwnym zrządzeniem losu dzwon obserwacyjny 9P7. Obiekt jest łatwo dostępny choć mało czytelny.

 

Pz.W.668 - dzwon 9P7 Pz.W.669 - blok wejściowy Pz.W.669 - kopuła 20P7 Pz.W.669 - kopuła 2P7
  Konstrukcje
  Najważniejszym schronem GW był niewątpliwie Pz.W. 669 (509). Zbudowany na wzgórku tuż przy szosie A2 (dosłownie kilka metrów od niej i dziś doskonale z niej widoczny) miał za zadanie blokować ją ogniem ckm ze swoich kopuł pancernych oraz ogniem z armaty p.panc. wytaczanej na pozycję polową. Pz.W. ten jest typowym przedstawicielem B werków z tamtego okresu ( inny podobny to 775 w Wysokiej) w którym umieszczono schron dla polowej armaty p.panc. W późniejszych projektach armaty takie miano umieszczać w wieżach pancernych lub kazamatach w schronach bezpośrednio połączonych z dziełem głównym. Obecnie schron jest częściowo wysadzony (garaż dla armaty p.panc.) i pozbawiony kopuł pancernych oraz płyty 7P7, które wycięto skrzętnie palnikiem. Dolna kondygnacja jest częściowo zalana. Jednak z powodu łatwej dostępności warty jest zwiedzenia tym bardziej że w tym schronie znajdują się ciekawe wzmocnienia betonowe kopuł pancernych podobnie jak np. w Pz.W. 720 GW Gneisenau. 

 

671_napisy2.jpg (29708 bytes)
Pz.W.669 - wnętrze MG Stand 671 - przedpole MG Stand 671 - kazamata MG Stand 671 - napisy
  Konstrukcje
   Pozostałe schrony GW wybudowano nad kanałem taktycznym 702 .Oba schrony to jedne z ciekawszych budowli OWB. Jednokondygnacyjny MG Stand 670 (510) zbudowano wśród zabudowań wsi i był maskowany na budynek gospodarczy na co wskazują zachowane listwy drewniane do których były mocowane deski. Schron był typem podobnym do budowanych w tym okresie na Wale Pomorskim, dwusektorowy z uzbrojeniem 2xMG08 umieszczonym za płytami pancernymi 7P7 i punktem obserwacyjnym z dzwonem 9P7. Posiadał też spore zaplecze, 7 pomieszczeń poza bojowymi. W pobliżu ukryta była w garażu drewnianym armata p.panc używana na pozycji polowej. Zadaniem schronu było ryglowanie ogniem ckm i armaty p.panc. szosy A2 oraz zakończenia kanału taktycznego. Po wojnie schron został częściowo wysadzony, zachowała się tylko część socjalna i blok wejściowy zniszczeniu uległy elementy pancerne.  Usytuowany między kanałem a nasypem kolejowym dwusektorowy MG Stand 671(511) bronił północnego zakończenia kanału 702. Schron choć bardzo podobny do opisywanego poprzedniego ma kilka ciekawych rozwiązań które warto zobaczyć. Przede wszystkim główne uzbrojenie znajdowało się nie za płytami pancernymi lecz w kazamatach pancernych typu 5P7 gdzie czołową płytę pancerną uzupełniono pancernym stropem. Skutkowało to niezwykle niską sylwetką schronu który będąc częściowo zagłębiony w ziemi był prawie niewidoczny. Między izbami bojowymi umieszczono dzwon obserwacyjny 9P7. Ciekawie rozwiązano tu blok wejściowy, który można było kontrolowanie wysadzić w razie zagrożenia zdobycia schronu przez nieprzyjaciela. Służyły do tego specjalne nisze (Sprengnische) na materiał wybuchowy. Do dzisiaj zachowały się oryginalne napisy eksploatacyjne oraz część kazamaty pancernej i dzwonu obserwacyjnego. Schron nie został wysadzony. Znajduje się obecnie na terenie prywatnym.

 

MG Stand 670 - blok wejściowy Pz.W.677 - blok wejściowy Pz.W.677 - kopuła 35P8
  Konstrukcje
 Na północ od GW Lietzmann znajduje się jeszcze jeden schron, który zamyka od północy, już poza linią nasypu kolejowego, obronę tego odcinka. W nasypie znajduje się zresztą specjalny tunel dla utrzymania łączności między transzejami. Pz.W.677 zbudowano  już po wstrzymaniu budowy OWB i był to typowy obiekt B1 z kopułą 6 strzelnicową jakich kilkanaście wybudowano w latach 1938/39 aby doprowadzić pozycję do jakiej takiej gotowości bojowej. Schrony te budowano tam gdzie nie zdążono z rozbudową  pozycji a puste odcinki należało jakoś umocnić. W odróżnieniu od podobnych obiektów na północy gdzie powojenne "sproszkowanie" schronów jest miejscami prawie zupełne Pz.W.677 jest dobrze zachowany. Nie został wysadzony choć kopuła pancerna  nie dotrwała do naszych czasów w całości, zapewne w latach 50 tych wycięto ją na złom choć betonowe wzmocnienie ocaliło jej część. Brak też oczywiście wyposażenia ale to jest już normą. Dziwi trochę obetonowanie kopuły, które poza uodpornieniem na ostrzał płaskotorowej artylerii powodowało brak możliwości prowadzenia ognia okrężnego. Bardzo duże martwe pole ostrzału przy braku wsparcia innych schronów mogących prowadzić ogień osłonowy, (zadanie to powierzono małym schronom Rs58c Ringstand)  powodowało że schron ten mógł być w 1945 roku raczej tylko schronem biernym. 

 

Inne obiekty

  Poza schronami skupionymi w grupach warownych istniało wiele pojedynczych obiektów zbudowanych dla osłony dróg i jazów. Jednym z nich jest Pz.W.657 (507) zbudowany w Ołoboku dla obrony jazu 602 i kanału wiodącego do jeziora Niesłysz. Jednokondygnacyjny schron z kopułą 3 i 6 strzelnicową tym razem pozbawiony był garażu dla działa lecz nie wpłynęło to w znaczący sposób na powiększenie przestrzeni wewnętrznej. Blok wejściowy wyposażono w dwa wejścia oraz standardową w tych obiektach kazamatę z płytą 7P7 nie osłoniętą jeszcze jak w późniejszych konstrukcjach okapem. Schron dotrwał do naszych czasów prawie nie zniszczony choć oczywiście ograbiony z całego wyposażenia i pozbawiony elementów pancernych, płyt i kopuł. W Ołoboku ponadto znajdują się ruiny pięciu małych obiektów Linni Niesłysz Obra. Przy jazie 602 i moście K602  dwa schrony Doppel MG Stand i Pak Unterstand taki sam zespół prz moście K603 oraz jeden klasyczny dwukondygnacyjny Hindenburg Stand, wszystkie one zostały wysadzone i poważnie zniszczone. Innymi ciekawymi i łatwo dostępnymi schronami są dwa obiekty w pobliżu skrzyżowania dróg Skąpe-Rokietnica-Miedzylesie. Istnienie tam ważnego skrzyżowania z mostem przesuwnym 611 i jazu z nim sprzężonego spowodowało konieczność budowy obiektu osłonowego. W lesie naprzeciwko mostu zbudowano Pz.W.625(504) typowy B werk Linii Niesłysz Obra (inne podobne to 775, 669) Ten dwukondygnacyjny werk wyposażony był w jedną kopułę 3 strzelnicową do ognia czołowego, jedną 6 strzelnicową i kazamatę obrony wejścia. Nie miał on charakterystycznych dla późniejszych obiektów moździerza maszynowego M19 i miotacza ognia. W schronie znajdowało się ukrycie dla armaty p.panc. wytaczanej na pozycję polową. Schron niestety został pozbawiony pancerzy choć nie ucierpiał za mocno, ocalały nawet kolorowe opisy instalacji. 

 

MGu Pak 653 - Ołobok MG 656 - Ołobok (w tle jaz 602 z mostem przesuwnym) Pz.W.625 - blok wejściowy Pz.W.625 - napisy 
   Konstrukcje
  Nieco bardziej na południe osłonięty od wschodu zalewem znajduje się Pz.W.623. Zbudowany już w okresie rozbudowy pozycji FFOWB jest znacznie większy i lepiej uzbrojony od swojego sąsiada. Jest to typowy schron jednokondygnacyjny wyposażony w kopuły 3 i 6 strzelnicową, moździerz M19, kazamatę obrony wejścia i dzwon obserwacyjny. Nie zastosowano w tym schronie miotacza ognia do obrony bezpośredniej. Jego zadaniem była obrona ważnego jazu Nr 609, który zapewnić miał takie spiętrzenie wody aby możliwe było połączenie jeziora Cibórz z rzeczką Ołobok i systemem zalewów. Co ciekawe dwa jazy na południe od 609 nie mają już tak dobrej osłony, prawdopodobnie nie wybudowano tam planowanych B werków zadowalając się lekkim schronem B1 z kopułą 6 strzelnicową przy jazie 614, pozostawiając jaz 610 nie broniony. Schron 623 jest dobrze zachowany choć pozbawiono go większości pancerzy (zachowała się tylko płyta 7P7 i podbudowa-szyb kopuły 34P8 moździerza M19). Wszystkie pomieszczenia są czytelnie i niezbyt zniszczone, warto tez zobaczyć pobliski jaz 609, 610 i system zalewów.  

 

  623 widok 0904.jpg (76120 bytes)

623 szyb1 34P8 0904.jpg (47886 bytes)

Pz.W.623 - blok wejściowy Pz.W.623 - szyb kopuły 34P7

 

 
 

Odcinek Południowy - schrony zbudowane do 1939 r


Typ Nr Uzbrojenie główne Lokaliz. Linia.
Pz.W. 694 2xMG34, 1xMG08(K), 1xMG08(KF), 1xPak 35/36 Lubrza N-O(513)
Pz.W. 693 2xMG34 Lubrza OWB
MG 691 1xMG08(K), 1xMG08(K) N.Wioska N-O(512)
P 691 1xPak 35/36 N.Wioska N-O(512)
Pz.W. 677 2xMG34 Mostki OWB
MG 671 1xMG08(K), 1xMG08(K) Mostki N-O(511)
MG 670 1xMG08(K), 1xMG08(K) Moski N-O(510)
Pz.W. 669 1xMG08, 2xMG34, 1xMG08(KF), 1xPak 35/36 Mostki N-O(509)
Pz.W. 668 1xMG08, 1xMG08(K) Mostki N-O(508)
Pz.W. 657 1xMG08, 2xMG34, 1xMG08(KF) Ołobok N-O(507)
MG 656 1xMG08(K), 1xMG08(K) Ołobok N-O(507)
P 656 1xPak 35/36 Ołobok N-O(507)
MG 655 1xMG08(K), 1xMG08(K) Ołobok N-O(506)
P 655 1xPak 35/36 Ołobok N-O(506)
MGuP 653 1xMG08(K), 1xPak 35/36 Ołobok N-O(505)
Pz.W. 646 1xMG08, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, (projekt Pak K?) Rokietnica OWB
Pz.W. 642 2xMG34 Skąpe OWB
Pz.W. 633 2xMG34, 1xMG08(KF), (projekt Pak K?) Skąpe OWB
Pz.W. 630 1xMG08, 2xMG34, 1xMG08(K), 1xMG08(KF), M19 Skąpe OWB
Pz.W. 625 1xMG08, 2xMG34, 1xMG34(KF), 1xPak 35/36 Międzyles. N-O(504)
Pz.W. 623 1xMG08, 2xMG34, 1xMG34(KF), M19 Cibórz OWB
Pz.W. 612 2xMG34 rz.Ołobok OWB
MGuP 607 1xMG08(K), 1xPak 35/36 Przetoczn. N-O(503)
MGuP 605 1xMG08(K), 1xPak 35/36 Przetoczn. N-O(502)
Pz.W. 601 2xMG34 Przetoczn. OWB
Pz.W. 598 1xMG08, 2xMG34, 1xMG08(K), 1xMG08(KF), M19 rz.Ołobok OWB
Pz.W. 594 2XMG34 rz.Ołobok OWB
Pz.W. 593 2xMG34 rz.Ołobok OWB
Pz.W. 589 1xMG08, 2xMG34, 1xMG08(KF), M19, FW rz.Ołobok OWB
MGuP 587 1xMG08(K), 1xPak 35/36 Nietkowice N-O(501)
         
    Razem - 30 schronów    
    W projekcie - 100(?)    
         
         

MG - schron dla km, Pz.W. - schron odporność B, Pz.T. -schron artylerii wieżowej, Pz.B. - bateria pancerna, PAK - kazamata dla armaty p.panc, P - schron dla armaty p.panc, MGuP - schron dla km i armaty p.panc., KF - kazamata flankująca i obrony wejścia, K - kazamata, PakT - armata w wieży obrotowej, PakK - armata w kazamacie, Pak 35/36 - armata polowa, MG08 - ckm, MG34 - ckm, M19 - granatnik, FW - miotacz ognia

N-O - Niesłysz Obra, (XXX) - nr schronu wg numeracji Niesłysz Obra, OWB - Festungsfront,

         

 

Następna odcinek?  Obiekty:


Back ] Next ]

 

 

ver. 12.26.06

 

 

 

B A N E R

NAWIGACJA
Home
Historia

Niesłysz - Obra
Odcinek Północny
Odcinek Centralny
Odcinek Południowy
Konstrukcje
Przewodnik
News
Mapa Strony

 
Księga Gości
Wpisz Czytaj
Kontakt
od_autora

 

Księga Gości

Wpisz Czytaj

e-mail: mru@fortress.hg.pl

 

Fortyfikacje w Polsce by Forti - © PIOTR BRODZIŃSKI - 1998/2007

Fortyfikacje w Polsce

Pommernstellung

 Links

Serwis komputerów

 B    A     N     E     R